Wat is schizofrenie?
Schizofrenie is een ziekte die gekenmerkt wordt door perioden met een verlies van de realiteit, zogenaamde psychotische perioden. Het verlies van de realiteit (gestoorde realiteitstoetsing) uit zich in zogenaamde stoornissen van:
Symptomen
- wanen
- incoherentie (verwarde en bizarre gedachtegang)
- magisch denken
- neologismen (maken van nieuwe, niet bestaande woorden.)
- plotseling onderbreken van de gedachtestroom of soms van alle psychische activiteit
- echolalie (naspreken, antwoorden met veel woorden uit een vraag)
- mutisme (geremde spraak, korte antwoorden)
- autisme (levend in eigen denkwereld, in eigen besloten ontoegankelijke en onbegrijpelijke wereld)
- gehoorshallucinaties (akoestische hallucinaties)
- gezichtshallucinaties (visuele hallucinaties)
- somatische hallucinaties (hallucinaties)
- reuk-, gevoels- en smaak hallucinaties
- verminderde of verdwenen emotionele respons
- onvermogen om nog plezier te beleven
- emotionele leegte
- inadequaat
- oninvoelbaar
- grimasseren
- bizarre houdingen
- bewegingsloosheid
- spierverstijving, langdurig wordt zelfde houding aangenomen
- imitatie van bewegingen
- robotachtige volgzaamheid
- eindeloos weerkerende en telkens in dezelfde volgorde uitgevoerde handelingen
- een vreemde, ongewone karakteristieke manier van bewegen
- opwindingstoestand
- passiviteit
Depressieve symptomen worden frequent beschreven bij schizofrene patiënten (tot 80%), zowel voor, tijdens als na een acute episode.
Verloop
Schizofrenie heeft een relatief slechte prognose. Het risico van een chronische ontwikkeling en een blijvend slecht functioneren is hoog.
Tot 80% van de patiënten heeft een recidief van de psychose binnen 1à 2 jaar na staken van de antipsychotica.
Drugs
Zelfs de kleinste dosis van een geestverruimend middel kan al een psychose veroorzaken of de klachten van een psychose verergeren.
Oorzaken
Over de oorzaken staat in feite maar weinig met zekerheid vast, alles wijst in de richting van een ingewikkelde ontstaanswijze.
Onderzoek heeft uitgewezen dat er bij schizofrenie sprake is van een verstoring van de balans van bepaalde stoffen in de hersenen.
Schizofrenie komt in sommige families vaker voor.
Er bestaat een verhoogde gevoeligheid voor stress, die tot een psychose kan leiden.
Behandeling
Schizofrenie is niet te genezen, wel kunnen de psychotische verschijnselen behandeld worden met antipsychotica. Het is van groot belang dat de medicijnen regelmatig ingenomen worden.
Antipsychotica werken met name op de positieve symptomen van schizofrenie en zijn effectiever naarmate ze sneller na het ontstaan van de eerste symptomen worden gebruikt. Het vroeg beginnen met medicatie resulteert in een sneller effect, een lagere effectieve dosis en minder restverschijnselen.
70% tot 90% van de patiënten met een (acute) schizofrene psychose verbeteren met een antipsychoticum. De American Psychiatric Association (APA) adviseert na een eerste schizofrene psychose, gedurende een jaar preventief antipsychotica te gebruiken (profylaxe) indien de patiënt symptoomvrij blijft. In 1996 werd in Nederland een consensusdocument gepubliceerd waarin geadviseerd werd om na een eerste schizofrene psychose gedurende twee jaar preventief antipsychotica te gebruiken.
Voorts zijn enkele leefregels van belang: een dagstructuur met lichte activiteiten en ontspanning, voldoende nachtrust, geen alcohol of drugs.
Aanbevelingen voor familie en vrienden.
Stress moet vermeden worden en kan het (beperkte) aandeel van de familie zijn. Het is belangrijk om de privacy van de patiënt te respecteren en dat geprobeerd wordt om zo weinig mogelijk commentaar op de patiënt te leveren.
De patiënt met schizofrenie vormt een grote belasting voor het gezin. Naast het afwijkende gedrag, is er sprake van een duidelijk verminderde emotionele respons van de patiënt.
Ouders voelen zich vaak, ten onrechte, schuldig, denken dat ze bijvoorbeeld te weinig voor hun kind doen en hun leven draait vaak een belangrijk deel om het kind. Soms raakt een gezin geïsoleerd, soms wordt uit schaamte sociale contacten vermeden, soms vermijden vrienden en familie het gezin. Een ander probleem wordt gevormd door de hulpverlening. Voornaamste klachten zijn: het niet serieus genomen worden, gebrek aan hulpverlening bij crisissituaties, een kille, soms vijandige bejegening, gebrek aan informatie en begeleiding.